Küçük ve orta ölçekli işletmelerin, faaliyet halindeki işletmelerin girişimlerinin kapsamlı olarak desteklenmesi için izlenen aktif ve istikrarlı politikalar, girişimcilerin yeni endüstri alanları oluşturmalararını, faaliyet halindeki işletmelerin modernizasyonunu ve yurt dışından ithal edilen ürünlerle rekabet edebilecek düzeyde ürün üretmelerini teşvik etti. Türkmenistan’ın doğal kaynaklarından yaygın olarak yararlanan şirketler açıldı ve açılmaya da devam ediyor.
Bu tür şirketlerin biri de Ahal vilayetinin Baharlı ilçesinde bulunan Ukyply Kärdeşler (Yetenekli Meslektaşlar) şirketinin gazbeton ve kuru inşaat malzemeleri üretim kompleksidir. Şirkette, günde 500 metreküp otoklav gazbeton üretme kapasiteli yüksek teknolojili tesis ve günde bin ton çeşitli inşaat malzemeleri üreten atölye bulunmaktadır. Üretimde hammadde olarak kuvars kumu, Balkan vilayetinde çıkarılan kireçtaşı ve alçıtaşı gibi doğal malzemeler kullanılıyor.
Lebap vilayetini Halaç ilçesinde bulunan Döwletli Döwran (Devletli Devran) şirketinin inşa ederek hizmete açtığı üretim kompleksi, yıllık 200 bin ton seramik yapılı inşaat malzemeleri üretme kapasitesine sahiptir. Döwletli Döwran şirketi,Türkmenistan’da klinker tuğlalar, termobloklar, dikdörtgen kaldırım taşları gibi birçok seramik dekoratif ürünlerinin üretimine yönelik tam otomasyonlu tesislere sahip ilk şirkettir. Şirkette yılda 80 milyon adet dekoratif tuğla üretiliyor.
En büyük kuru yapı malzemeleri ve alçıpan üreticilerinden biri olan Sabur Timur Taşew (STT) özel şirketi de üretimde Türkmenistan’ın yerel doğal kaynaklarından yararlanıyor. Lebap vilayeti Köytendag ilçesinde bulunan şirket, yerel hammaddeden yararlanarak alçı taşlarının yanı sıra binaların iç ve dış cephelerinin astarlanması ve finisajına yönelik macun üretimini gerçekleştiriyor. Şirket, yılda yaklaşık 60 bin ton yüksek kalitede inşaat malzemeleri üretiyor.
Ahal vilayetinin Gökdepe ilçesinde bulunan Erjel Begenç özel şirketi, yerel hammaddeler kullanılarak hazırlanan onlarca çeşit kaplama malzemesi teknolojisini geliştirdi ve üretimini faaliyete geçirdi. Şirkette dikdörtgen beton taşlar, yan yana duvarlar için dekoratif paneller, kaldırım ve bordür kaplama taşlarının üretimi gerçekleştiriliyor.
Türkmenabat’ta bulunan Dana Dünyä şirketi, işlenmiş hammaddelerden inşaat malzemeleri üretimini arttırıyor. Şirket, iki tipte kompozit kaldırım parkesi, polimer-kum karışımı inşaat malzemeleri, dış cephe kaplama kiremitleri ve çatı kaplama zonaları gibi çeşitli sağlam ve uzun vadede dayanıklı inşaat malzemelerinin imalatını yapıyor.
Mari vilayetinde bulunan Ak Hünji şirketi, evlerin iç dekorasyonuna yönelik polistiren köpük dekoratif asma tavan profillerinin 100’den fazla çeşidini, dış dekorasyon için 400’den fazla dekoratif profilleri ve mimari yapıları, çeşitli yoğunlukta ısı ve ses yalıtım malzemeleri, köpük polistiren ve mineral pamuktan (bazalt elyaf) sandviç panelleri üretmektedir.
Daşoguz vilayetinde kaplama taşları üreten küçük fabrika, SİSTROM teknolojisi uygulayarak, yol ve kaldırım kaplama taşları üretiminin yanı sıra çeşitli beton ürünlerinin üretimini faaliyete geçirdi. Şirket sahibi girişimci Azat Sabirov, çimento ve kumu karıştararak, yol ve kaldırım kaplama taşlarının yeni ve modern çeşitlerini üreten teknolojiyi uygulamaya koydu.
Türkmenistan’da üretilen ithal ikame ürünlerinin üretimine örnek olarak bazalt pamuk, boru, tuğla, betonarme yapılar, su yalıtım malzemeleri, öğütülmüş kum, sıkıştırılmış polistiren, seramik, emülsiyon ve boyalar, elektrik kabloları, hortumlar, kaldırım taşları, parke, kuru inşaat ve diğer inşaat malzemelerini üreten işletmeler gösterilebilir.
Vladimir Komarov
Bu makale ilk olarak 22.06.2021 tarihinde Türkmenistan: Altın Asır e-gazetesinde yayımlandı.
