Dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatçılarından bazıları, bir yıl içinde yüzde 500'lük bir fiyat artışı karşısında siparişlerini azaltıyor ve bu da büyük üreticiler arasında uzun vadeli potansiyel talep tahribatına ilişkin endişeleri arttırıyor. Örneğin, Pakistan Enerji Bakanlığı sıvılaştırılmış doğalgazdan daha ucuza mal olduğu için, TAPI projesine yatırım yapılmasının daha isabetli olacağını belirtmektedir.
Asya'daki çok sayıda gelişmekte olan ülkelerinde aralarında bulunduğu sıvılaştırılmış doğalgaz alıcıları, geçtiğimiz ay iki katına çıkan fiyatlar nedeni ile telaşa düşerken, Kuzey Amerika'daki bir çok ihracatçı, çalışabilir hale gelmesi yıllar alacak olan ihracat kapasitesini artırmaya çalışmaktadır. Üretim için ithal enerjiye bağımlı olan ülkeler yeni arayışlar içerisindedir ve bunun için de yeni tesisler inşa ederek, enerji arzının sorunsuz tedariki için uğraş vermektedirler. Bu nedenle Pakistan hükümeti stratejik bir hamle olarak, Gwadar'da muhtemelen Çin tarafından finanse edilecek bir sıvılaştırılmış doğalgaz terminali ve İran'dan doğalgaz ithalatı ihtiyaçlarını karşılamak için çift amaçlı bir boru hattı inşa etmeyi planlamaktadır. Pakistan’ın aynı şekilde TAPI’yi daha az maliyetli bir proje olarak nitelendirmesini bu şekilde yorumlamak gerekmektedir.
Hindistan, Çin ve Pakistan gibi büyüyen ekonomiler için doğalgaz, petrol ve kömürden daha temiz yakıt olduğu ve bu ülkeler karbon emisyonlarını da azaltmaya hedefledikleri için daha kabul edilebilir bir fosil yakıt olarak görülüyor. Ancak doğalgaz fiyatlarındaki artış, ülkelerin elektrik tedarikçilerini kömür ve diğer ekonomik ama çevreye zarar veren yakıtlara dönmeye, daha da önemlisi bu fiyat artışı sıvılaştırılmış doğalgaz talebindeki artışın merkezi olması beklenen Güneydoğu Asya'da yeni sıvılaştırılmış doğalgaz yatırımları üzerinde tekrar düşünmeye sevk ediyor.
Küresel sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatının yüzde 70'ini oluşturan Asya'da, uzun vadeli sözleşmelerin çoğu petrol bağlantılıdır. Ancak, Asya'nın ithalatının yüzde 20'sini oluşturan Hindistan, Pakistan ve Bangladeş gibi Güney Asya ülkeleri, halihazırda sıvılaştırılmış doğalgaz fiyatlarında birim başına (metric million British thermal units) 50 ABD dolarının üzerinde rekor bir artışa maruz kalıyorlar. Avrupa’da kış öncesi artan talep fiyatların yükselmesine neden olurken, yine sıvılaştırılmış doğalgaz fiyatlarını arttıran diğer bir etmen de kargo gemilerinin kiralanmasının daha maliyetli hale gelmesi olarak gösterilmektedir.
İkili ve çoklu yapılan sözleşmelerde, sıvılaştırılmış doğalgazın yeniden doğalgaza dönüştürülmesine yönelik terminaller için planların, yüksek sıvılaştırılmış doğalgaz fiyatları nedeniyle ve hükümet bütçelerinin maliyetli COVİD-19 salgınları nedeniyle gerilmesinden sonra ertelenebileceğini belirtmesi nedeniyle, Güneydoğu Asya'daki geliştiriciler arasında alarmın arttığından bahsedebiliriz. Dolayısıyla hala boru hattı ile yapılacak olan doğalgaz tedarikinin sürdürebilir ve ekonomik alternatif olarak görülmesi ve mevcut boru hatlarına paralel olarak yeni boru hatların hayata geçirilmesi projeleri politik ve ekonomik gündemin ilk sırasında yer almaktadır.
Nurmurat Mommayev,
Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Doktora Adayı, İstanbul, Türkiye
