Emtia yatırımcısının beyaz altını olarak nitelendirilen pamuğun 1 poundunun fiyatı, 3 Ocak 2022 tarihi itibari ile 1,14 ABD doları civarında seyrediyor. Pamuk, 2021 yılının son haftasında da yüzde 4,8 ile en fazla değer kazanan ürün olmuş ve analistler, pamuk için güçlü talebin devam ettiğini belirterek, üretim tahminlerindeki düşüş ve ihracattaki artışın bu ürünün fiyatlarında yükselişe neden olduğunu belirtmiştir.
Bu gösterge son 10 yılın en yüksek seviyesidir ve giyim sektöründe üretim maliyetlerinin artmasına yol açması beklenmektedir.
Pamuk dünyanın her yerinde önemli bir gelir ve istihdam kaynağıdır. Katma değeri yüksek olduğu için özellikle gelişmekte olan ülkelerde pamuk endüstrisi önemli bir yer tutmaktadır. Pamuk hem istihdama katkısı hem de ihracat geliri yüksek olduğu için yaklaşık 100 ülkede 32 milyon hektar alanda ekimi yapılmaktadır. Son 60 yıl içerisinde ekili alanda değişim yaşanmamasına karşın ekilen hektar başına alınan verim giderek artmaktadır.
Pamuk, dünyada üretilen liflerin yaklaşık yüzde 35’ini sağlamaktadır ve bu anlamda tekstil endüstrisinde kullanılan en önemli bitkilerden biridir. Dünyada 1970 yılında lif pamuk üretimi 12 milyon ton iken 2020 senesinde yaklaşık 26 milyon tona ulaşmıştır.
Pamuk, sanayi sektörünün önemli bir hammaddesi olması nedeniyle birçok ülke ekonomileri için stratejik bir öneme sahiptir. Pamuk, Türkmenistan ekonomisinde de stratejik önemi en yüksek olan tarımsal ürünlerden biridir. Pamuk sektörü ekonomiye sağladığı istihdam ve ihracat katkısı ile Türkmen ekonomisini önemli bir kolunu oluşturmaktadır. Pamuk, bazı ülkeler için toplam ihracatın önemli bir bileşenidir. Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan’daki pamuk ihracatı, toplam emtia ihracatının sırasıyla yüzde 45, yuzde 20 ve yüzde 15’ini oluşturmakta ve bu ülkelerde GSYİH’ya önemli bir katkı sağlamaktadır (Özbekistan’da yüzde 8 ve Tacikistan’da yüzde 8,2, Türkmenistan’da yüzde 4).
Bugün Türkmenistan yıllık 300 bin tondan fazla lif pamuk üretimi ile dünya lif pamuk üretiminde ilk 10’a girmektedir. Pamuk, Türkmenistan’ın tarımsal alandaki en önemli ihraç kalemini oluşturmaktadır. Günümüzde Türkmenistan pamuk sektöründe net ihracatçı bir ülkedir.
Türkmenistan’da bu sene 1 milyon 250 bin tondan fazla pamuk hasadı elde edildi ve ihracat kalemine de artış olarak yanşamaktadır. Türkmeinstan resmi basınında yer alan habere göre, 2021 senesinde Ahal vilayetinde 280 bin ton, Balkan vilayetinde 10 bin ton, Daşoguz vilayetinde 275 bin ton, Lebap vilayetinde 320 bin ton ve Mari vilayetinde 365 bin ton pamuk hasat edilmiştır.
Nurmurat Mommayev,
Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Doktora Adayı, İstanbul, Türkiye
