Pandemi döneminde küresel çip tedarik sorunları nedeniyle birçok otomobil üreticisi üretimi durdurmak zorunda kalmış ve zaman zaman aksamalar yaşanmıştı. Çip sıkıntısının yanında hammadde fiyatlarında yaşanan artış, tedarik zincirinde yaşanan sorunlarla birleşince Avrupa genelinde otomobil arzı bir yılda yüzde 11 daralmıştır.
Bu durum sıfır otomobil fiyatlarının yanında ikinci el arabalarının da fiyatlarının yükselmesine neden olmuştur.
Avrupa'nın en büyük internetten otomobil satış piyasası konumunda bulunan AutoScout24'ün verilerine göre, son dönemde ikinci el araç daha pahalı fiyata elde edilmektedir. İkinci el otomobil fiyatlarının araştırmasını yapan Carfax'ın verileri, bu yılın ocak-nisan aylarını kapsayan döneminde ikinci el araçların liste fiyatının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 40 artmış olduğunu göstermektedir. İngiliz otomobil derneği AA Cars'ın verilerine göre ise, İngiltere’de geçen yıl ikinci el araç fiyatları yaklaşık yüzde 30 artmıştır.
Bu krizler sadece sıfır ve ikinci el arabaların fiyatlarının yükselmesini değil, arabalarda kullanılması düşünülen yeni teknolojilerin de ertelemesine neden olmuştur.
Yeni arabalarda olması beklenen ve duyurulan dokunmatik ekranlar, ayarlanabilir koltuklar gibi yeni teknolojiler ertelenmiştir. Birçok araç sürücüsünün hevesle beklediği bu teknolojiler bir süreliğine olmayacak.
Çip tedarikinde yaşanan sorunlar nedeniyle birçok otomobil üreticisi yeni modellerini bazı özellikleri eksik satışa sunmayı planlamaktadırlar.
Örnek olarak, Chevrolet veya GMC marka araç alacak müşteriler, koltuk ısıtma ya da HD radyo gibi özelliklerden yararlanamayacaklar. Hemen hemen tüm araçlarda yaygın hale gelen navigasyon, Nissan ve Ford otomobillerinde olmayacak. BMW'nin araçlarında ise dokunmatik ekran olmayacak.
En yeni teknolojilerden otonom sürüş, hemen hemen yeni modellerin hepsinde bulunan kablosuz telefon şarjı da üreticilerin tasarrufa gittiği kalemler arasında yer alıyor.
Çip sıkıntısının bir türlü çözülememesi, ülkeleri farklı yollara itti.
Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye, çip üretimine yönelirken, Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya da çip üretimi arttırmayı hedeflemektedir.
Uzmanlar, 2023 ortalarında araba fiyatlarının istikrara kavuşmasını bekliyorlar. Hem çip üretiminin arttırılması hem de tedarik zincirinde yaşanacak iyileşme araba üretimini eski haline getirecektir. Dolaysıyla arz yönlü sıkıntılar çözüldükten sonra fiyatlarda da yukarı yönlü artış duracaktır.
Nurmurat Mommayev,
Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Doktora Adayı, İstanbul, Türkiye
