Uzun yıllara dayanan ve etkin bir şekilde işleyen büyük enerji projelerinin bir katılımcısı olarak Türkmenistan, gelecekte ülkenin yasal çıkarlarını etkileyebilecek doğalgaz birliklerinin oluşturulmasına ilişkin konumunu açıkladı. İlgili konu, Türkmengaz Devlet Kurumu Başkan Yardımcısı Murat Arçayev’in Türkmenistan Devlet Haber Ajansı’na (TDH) yaptığı açıklamada belirtildi.
Murat Arçayev’in TDH’ye verdiği demeçte, ‘’Bu yılın 11 Ağustos tarihinde çeşitli medya organları, Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı Ekonomik İşbirliği Daire Başkanı Dmitriy Biriçevskiy’nin Rusya, Kazakistan ve Özbekistan’ı içeren ‘üçlü doğalgaz birliği’ ile ilgili yaptığı açıklamayı yayınladılar. Biriçevskiy’e göre Rusya, ‘dogalgaz alanında üçlü işbirliğini genişletme olasılığını’ göz ardı etmiyor ve ‘buna diğer ülkelerin de ilgi gösterdiğinin’ farkında.’’ diye kaydediliyor.
Murat Arçayev’e göre, Dmitriy Biriçevskiy’nin açıklamaları en azından birkaç soruyu gündeme getiriyor. Hangi ‘genişletme olasılıklarınan’’ bahsediliyor, hangi ‘diğer ülkeler’ bununla ilgileniyor ve genel olarak doğalgaz alanındaki ‘üçlü işbirliğinin’ arkasında ne var? Rus diplomatın sözleri bu soruların hiçbirine net bir şekilde cevap vermiyor. Bu konuda tam açıklık ve şeffaflık gereklidir, çünkü bu konuda Türkmenistan dahil diğer ülkelerin de çıkarları sözkonusudur.
Arçayev’e göre Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan ve Çin, Orta Asya’dan Çin’e ekonomik ve teknik göstergeler doğrultusunda açıkça kararlaştırılan miktarlarda, şartlarda doğalgaz tedariki konusunda uzun süredir işbirliği yapıyorlar.
Murat Arçayev’in açıklamasında, ‘’Şu anda Türkmenistan-Çin Doğalgaz Boru Hattı’nın üç kolu faaliyet gösteriyor. Türkmenistan’ın doğu ve güneydoğu sahalarından bu üç kol vasıtası ile doğalgaz gönderilmektedir. Bugün Türkmenistan, bu boru hattındaki en büyük doğalgaz tedarikçisidir. Bugün, anlaşmaya varılan yıllık 55 milyar metreküp doğagazın 40 milyar metreküpünü Türkmenistan, gönderirken, kalan miktarı Özbekistan ve Kazakistan tedarik ediyor.’’ diye kaydediliyor.
Açıklamada belirtildiği gibi, boru hattının diğer ülkelerden gelen doğalgaz kaynakları ile tamamlanması düşünülmüyor ve Türkmenistan-Çin Doğalgaz Boru Hattı projesinde katılımcı sayısını arttırma planı bulunmuyor.
Türkmengaz Devlet Kurumu Başkan Yardımcısı, Türkmenistan’ın Çin, Özbekistan ve Kazakistanlı ortakları önündeki sorumluluklarını tam olarak yerine getirdiğini ve taahhütlerini yasal çerçevede yerine getireceklerine dair ortaklarına güvendiğini aktardı.
Murat Arçayev’in açıklamasında, ‘’Ayrıca mevcut altyapıyı kullanarak, doğalgaz dağıtımının kararlaştırılan ve resmileştirilmiş hacmi ile yönündeki herhangi bir değişiklik, tüm katılımcılarla önceden anlaşmayı gerektirir. Bu konuda Türkmenistan ile herhangi bir istişare yapılmadı. Böyle bir yaklaşım, Türkmenistan tarafı için belirsiz ve kabul edilemez olup, ülkemiz bunu uluslararası hukuk normlarına ve doğalgaz sektöründeki çalışma uygulamalarına aykırı bulmaktadır.’’ diye belirtiliyor.
Açıklamada, ‘’İşbirliği ilişkilerine sorumlu bir yaklaşım benimseyen bir devlet olarak Türkmenistan’a, enerji dağıtımı da dahil uluslararası işbirliğinin açık ve net kriterler, karşılıklı çıkarların dikkate alınması, varılan anlaşmalara sıkı sıkıya uyulması ilkelerine dayanması gerektiği gerçeği rehberlik etmektedir. Ayrıca ‘dış ekonomik koşullardaki değişikliklerin bu ilkeleri değiştirmek için bir sebep olamayacağı’ belirtiliyor.
