Makroekonomik tahminler, 2023 yılı için Avrupa ekonomisinde bir yavaşlama olduğunu gösteriyor ve bu durum karayolu taşımacılığı pazarına da yansıyacaktır. Aslında perakende sektöründen gelen güçlü talep ve toparlanan imalat sektörü, Avrupa karayolu taşımacılığını ve navlun piyasasının toparlanmasını hızlandırdı. Ancak Avrupa'da karayolu taşımacılığı, artan maliyet baskıları, arz ve kapasite kesintileri, düzenleyici değişiklikler, sürücü sıkıntısı olmak üzere genel büyümeyi etkileyecek olan çeşitli arz ve talep yönlü şoklarla boğuşmaya devam ediyor.
TransportIntelligence tarafından yapılan araştırmaya göre, Avrupa karayolu yük taşımacılığı, 2022 yılına göre 2023 yılında yüzde 1,1 artışla sabit fiyatlar ve döviz kurları üzerinden 389 milyar 338 milyon avroluk bir ciroya sahip olacak. Yine TransportIntelligence’a göre Doğu Avrupa ülkeleri Batı Avrupa ülkelerden daha fazla büyüyecek. Daha düşük bir büyüme oranına maruz kalacak olanlar arasında Almanya, İtalya ve İngiltere yer alıyor. Almanya’da karayolu taşımacılığındaki büyüme, esas olarak uluslararası büyümeden (yüzde 2,4) düşük bir şeklide sadece yüzde 0,6’ya kadar büyümesi bekleniyor.
2023 yılında enflasyonun tüketiciler üzerinde yarattığı güçlü baskı ve yük taşımacılığı talebini olumsuz etkileyecek faiz oranlarındaki artış nedeniyle İtalya’da karayolu taşımacılığında büyümenin yüzde 0,3 olarak gerçekleşmesi bekleniyor.Aynı beklenti, durgunluk yaşaması tahmin edilen İngiltere için de söylenebilir.
TransportIntelligence’ın karayolu taşımacılığında yüzde 1’lik bir büyüme öngördüğü Fransa’da ve (her şeyden önce endüstriyel üretimdeki büyüme sayesinde) yüzde 1,3’lük bir artışla İspanya’da durumların daha iyi olması bekleniyor.
TransportIntelligence, ekonomik ve jeopolitik eğilimlerdeki güçlü belirsizlik nedeniyle 2023 sonrası tahminler konusunda çok temkinli. Analizde öngörülemezliğin unsurları olarak enflasyon, hammadde kıtlığı, tüketici davranışı, sürücü kıtlığı ve artan maliyetler gösteriliyor.
Enflasyonun Avrupa karayolu navlun piyasasının arz tarafında, özellikle dizel fiyatları üzerindeki etkileri, karayolu navlun oranlarında önemli artışlara neden olmuştur. Daha küçük karayolu taşımacılığı işletme sahiplerinin, maliyetlerindeki artıştan orantısız bir şekilde zarar göreceğini, buna karşın daha büyük sağlayıcıların daha yüksek yakıt fiyatlarını yönetme yetenekleri nedeniyle pazardaki varlıklarını koruyacaklarını ve hatta arttıracaklarını tahmin etmek mantıklıdır.
Yakıt maliyetleri, şu anda Avrupa’da karayolu taşımacılığı pazarını şekillendiren zorluklardan yalnızca biri ve fiyatları artıran yalnızca bir faktör. Ağır vasıta sürücülerinin eksikliği, Avrupa karayolu taşımacılığı pazarında uzun süredir bir sorun olmuştur ve oranları yükseltmeye devam etmektedir. 2021’in sonunda, IRU tahminlerine göre Avrupa’da 380.000-425.000’den fazla kamyon şoförü pozisyonu boştu.
IRU’ya göre, Avrupa’da 2023-2026 yılları arasında sürücü sıkıntısının yüzde 40 artması bekleniyor. Sorunu hafifletmek için ücret artışları ve ağır vasıta eğitimine fon sağlanması dahil olmak üzere çeşitli girişimlerde bulunan şirketlere rağmen, sektör hala daha fazla profesyonel çekmekte zorlanıyor.
Nurmurat Mommayev,
Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Doktora Adayı, İstanbul, Türkiye
