Gelişmiş ülkeler ve uluslararası kuruluşlar, dünyanın sürdürülebilir kalkınmasına yönelik küresel girişimleri teşvik etmekte ve sermaye kaynaklarını belirli alanlarda belirli görevlerin uygulanmasına yönlendirerek yakın destek sağlamaktadırlar. Çin’in Kuşak ve Yol girişimi gibi, Avrupa Komisyonu'nun Global Gateway girişimi de AB ortak ülkelerinin altyapılarını birbirine bağlamak, ‘yeşil’ büyümeye ve dijitalleşmeye geçişi hızlandırmak, halk sağlığını ve eğitimi iyileştirmeye yönelik mekanizmaları desteklemek, bütün bunlara yatırım yaparak, ekonomik ve sosyal kalkınmayı sağlamak için bir araç görevi görmektedir.
Global Gateway girişimi, dijitalleşme, enerji, ulaşım, sağlık, eğitim ve araştırma gibi alanlarda yüksek teknolojili, çevre dostu, emniyetli ve emniyetli küresel bağlantılar geliştirmeye yönelik yeni bir Avrupa Komisyonu stratejisi olarak 1 Aralık 2021’de başlatıldı. Bu strateji aynı zamanda AB’nin öncelikleri ve değerleriyle uyumlu sosyal ve çevresel standartlara saygı, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve uluslararası yükümlülüklerin uygulanması gibi alanları da desteklemektedir. Daha doğrusu, bu kapsamlı stratejiye demokratik değerler ve yüksek standartlar, etkili yönetişim ve şeffaflık; eşit ortaklık; ‘yeşil’ ve temiz büyüme; güvenlik yönelimi; özel sektörü desteklemek olmak üzere altı ilke rehberlik etmektedir.
Global Gateway girişimi, dijitalleşme (açık ve güvenli internet), iklim ve enerji (yatırımlar yoluyla temiz enerjiye geçişin desteklenmesi), ulaşım (yeşil, modern ve güvenli bir ulaşım sisteminin desteklenmesi), sağlık (tedarik zincirlerinin ve yerel aşı üreticilerinin faaliyetlerinin güçlendirilmesi), ortak ülkelerin eğitim ve bilimsel araştırma (özellikle yüksek öğrenimde kadınların desteklenmesi) alanındaki ilerlemelerine destek veriyor ve yatırımlar yapıyor. Küresel girişimin uygulanması kapsamında Avrupa Grubu 2021-2027 yıllarında 300 milyar avronun üzerinde mali kaynak tahsis edecek. Grup, Avrupa Birliği’ni, Avrupa Yatırım Bankası (EIB), Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (AİKB) gibi uygulayıcı kuruluşlar da dahil olmak üzere üye devletlerini içermektedir.
25-26 Ekim 2023 tarihlerinde Belçika’nın başkenti Brüksel’de Birinci Global Gateway Forumu düzenlendi. Foruma 40’tan fazla üst düzey hükümet yetkilisi, finans kuruluşları ve iş adamları katıldılar. Katılımcılar, dünyanın yatırım ihtiyaçlarını değerlendirerek, yeni girişimler başlattılar ve uzun vadeli ortaklıkları güçlendirdiler. Forumun çalışmalarına Türkmenistan Maliye ve Ekonomi Bakanı Serdar Corayev başkanlığındaki Türkmenistan heyeti de katıldı. Bakan Corayev forumda yaptığı konuşmada, Türkmenistan’ın altyapısının mevcut durumu ve gelecekteki gelişimine değinerek, bölgesel bağlantı ve enerji güvenliğini güçlendirmek için ülkenin ulaşım ve enerji rotalarının çeşitlendirilmesinde uluslararası projelerin önemine dikkat çekti.
Günümüzde dünya devletlerinin Orta Asya ülkelerine olan ilgisleri giderek artıyor. Bu bağlamda, bölge ülkelerinin özellikle ulaştırma ve enerji alanında sahip olduğu büyük potansiyel işbirliği için geniş fırsatlar açmaktadır. 29-30 2024 Ocak tarihlerinde, Global Gateway girişimi çerçevesinde Brüksel’de Orta Asya ile Avrupa arasındaki sürdürülebilir ulaşım bağlantılarına ilişkin bir yatırım forumu düzenlenecek. Etkinlik kapsamında birçok Avrupalı şirketle işbirliğinin güçlendirilmesi ve taşımacılık sektöründe ortak projelerin hayata geçirilmesine yönelik görüşmeler ve iş toplantılarının yapılması planlanıyor.
Merdan Cumayev,
Türkmenistan Milli Ekonomisi Uzmanı
