Tek Pencere sistemi, ticari faaliyetlerde bulunan taraflar ve devlet kurumları arasındaki bilgi akışını hızlandırmak, basitleştirmek ve sınır ötesi ticaretle ilgili tüm taraflara fayda sağlamayı amaclayan platformdur.
BM tarafından tanımlandığı gibi, "Tek Pencere sistemi, ticaret ve nakliyecilik faaliyetleri ile uğraşan tarafların tüm ithalat, ihracat ve transit düzenleme gereksinimlerini karşılamaya yönelik bir kerede oturum açarak sistem aracılıgı ile standartlaştırılmış bilgi ve belgelerin gönderilmesine imkan tanıyan mekanizmadir. Eğer bilgi elektronik biçimde ise, bilginin özel unsurları yalnızca bir kere girilmelidir"
Bu belgeler genellikle faturaları, menşe sertifikalarını, ihracat - ithalat ticaret beyannamelerini ve gümrük beyannamellerini içermektedir.
Tek Pencere sistemi, ticareti kolaylaştırmaya yönelik önemli bir araç olabilir. Dünya Ticaret Örgütü'nün (WTO) Ticareti Kolaylaştırma Anlaşması, BM üye ülkelerini bu tür sistemleri oluşturmaya davet ediyor. Dünya Ticaret Örgütü'nün 2012 yılında yayınladıgı Gümrük Rehberi de Milli Tek Pencere sistemlerini oluşturma çağrısında bulunuyor ve Dünya Gümrük Örgütü Tek Pencere sistemi oluşturma kılavuzu geliştirdi.
Milli ve bölgesel Tek Pencere sistemleri
Milli Tek Pencere sistemi genellikle sadece ülkenin yerel hükümet kurumlarını kapsar. Bu durumda bilgi akışı genellikle ülke sınırları içerisinde gerçekleşir.
Bölgesel Tek Pencere sistemi, Milli Tek Pencere sistemini ikame eden Bölgesel Tek Pencere sistemidir ya da düzenleyici eylemlerin gerçekleştirilmesine yardımcı olan Tek Pencere sistemlerinin arasındaki belgelerin dolaşımıdır.
Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN), bölgesel Tek Pencere projesini uygulayan ilk ekonomik organizasyondur. Ardından Avrupa Birliği Deniz Tek Pencere projesi ve Avrasya Ekonomik Birliği Tek Pencere projesi hayata geçirildi.
Tek Pencere sisteminin avantajları
Sistemin temel avantajı, ekonomiye ve uluslararası ticaretin gelişimine destek olmaktır. Bu, ticaretin kolaylaştırılmasına, tacirlerin düzenleyici devlet kurumları ile iş yaparlarken zaman ve para tasarrufu sağlamalarına imkan tanır. Tüm bunlar verimliliğin ve ticaret hacminin artmasına yardımcı olur. Tek Pencere sisteminin uygulanmadığı durumlarda, ticaret ile uğraşan taraflar malların ithalatı ve ihracatına yönelik izin alma işlemlerinde farklı istikametlerde bulunan birçok düzenleyici kurumla bir dizi işlem gerçekleştirmek zorunda kalırlar.
2020 yılının ekim ayında, Türkmenistan'da "Ihracat-İthalat islemlerine yönelik Tek Pencere" projesinin hayata geçirilmesine yardımcı olmak amacı ile BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı, BM Kalkınma Programı ve Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı arasında işbirliğine yönelik Mutabakat Zaptı imzalandı.
Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, gectiğimiz cuma günü yapılan Bakanlar Kurulu'nun genişletilmiş toplantısında, "Ihracat-İthalat işlemlerine yönelik Tek Pencere projesinin çalışmalarının koordinasyonuna yönelik Sektörler Arası grubun oluşturulmasına ilişkin" Kararı imzaladı ve grubun yapısını ve grup Yönetmeliğini onayladı.
Karar uyarınca, Türkmenistan Devlet Gümruk Servisi bu projenin çalışmalarının koordinasyonu saglayacak yekili kurum olarak belirlendi.
