Türkmenistan'da ithal ikame malların yerini tutacak ve ihraç edilen malların üretimini geliştirmeye yönelik temel projeler başarıyla uygulanmaktadır. Dünya çapındaki koronavirüs salgınına rağmen 2020 yılında birçok alanda mal arzı artmaya devam etti. Bu, Türkmenistan'ın ihracat stratejisinin uygulanmasında önemli adımlar atıldığının açık göstergesidir.
2015 yılının mayıs ayında, yurt dışı piyasalara yönelik üretilen ürünlerin arttırılmasında önemli adım atıldı. Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, Türkmenistan'ın ihraç ettiği malların miktarını arttırmak ve ithal edilen malların yerini tutacak malların üretimine ilişkin Devlet Programı'nı onayladı. Bu belgeler 114 adet büyük boyutlu projenin uygulanmasını sağladı.
İlgili dönemde hükümet, devlete ait bankalara girişimcilere yumuşak krediler sağlama talimatı verdi. Öncelikle çiftçilere ve ithal ikame malların üreticilerine destek verildi.
Devletin mali desteği ile onlarca büyük çaplı işletmelerin oluşturulması sağlandı. Halihazırda bu işletmeler sadece Türkmenistan'da değil, uluslararası piyasalarda da tüketim malları üreten yabancı üreticilerle başarıyla rekabet edebilmektedirler.
Türkmenistan'ın herhangi bir dükkanında ihracat hacminin geliştirilmesi ve ithal ikame malların üretilmesi stratejisinin başarılı sonuçlarını açıkça görmek mümkündür. Bu dükkanlardaki ürünlerin yüzde 70'den fazlası Türkmenistan'da üretilmiştir.
Türkmenistan'daki dükkanların raflarında yurt dışında ürerilen plastik ürünlerine nadiren rastlanıyor. Genellikle oyuncak ürünleri ithal edilmekte, fakat yakın gelecekte yerli fabrikada oyuncakların büyük miktarının üretimine başlanacaktır. Yeni üretim işletmelerinin projeleri, şimdiden hükümet düzeyinde onaylandı.
Hazır plastik ürünlerin ihracat hacminin artması, piyasanın büyüme hızını kanıtlamaktadır. Daha kesin bilgiler için Türkmenistan İstatistik Komitesi tarafından hazırlanan kesin verileri kullanabiliriz.
2020 yılında Türkmenistan'da malların ambalajlanmasına veya taşınmasına yönelik üretilen plastik ürünlerin ihracatı 2019 yılına kıyasla yüzde 485,2 oranında artarak 671,5 tondan 3 bin 927,7 tona yükseldi. 2015 yılına dönersek, Türkmenistan'da ihracat hacmini arttırmaya ve ithal ikame mallarının üretilmesi ile ilgili Devlet Programı kabul edildi ve ilgili ürünün yarım tonu yabancı ülkelere ihraç edildi.
Türkmenistan'da üretilen boruların, polimer plastik boruların ve hortumların ihracat miktarı önemli ölçüde arttı. 2019 yılından 2020 yılına büyüme oranı yüzde 104,4 olarak gerçekleşti. 2015 yılında bu ürünlerin ihracat miktarları azaldı ve genel istatistik raporlarında 0,0 olarak listelendi. Bu rakam, bu ürünlerin sınırlı miktarlarda ihraç edildiğini göstermektedir. Geçtiğimiz yıl Türkmenistan, bu ürünlerin 14 bin 653,7 tonunu yurt dışına ihraç etti.
Plastik ürünlerin ihracat hacmi 2018 yılında önemli ölçüde arttı. Orta Asya'daki en büyük polimer üretim kompleksi, Türkmenistan'ın Balkan vilayetinde faaliyete geçirildi. Üretim kompleksinde uluslararası piyasalarda yüksek talep gören çevre dostu plastik ürünlerin birçok çeşidi üretilmektedir.
Tabii ki, bu Türkmenistan açısından tamamen yeni ürün ve ihracatın büyük çaplı gelişmesini objektif olarak değerlendirmek zor bir durum. Bu rakamlar gerçekten uzun vadeli ihracat stratejisinin uygulanmasında yeni bir aşamayı mı işaret ediyor yoksa yeni kompleksin faaliyete geçirilmesinin geçici etkisi mı?
Bu soru, Türkmenistan açısından daha yaygın bir ihracat ürünü olan domatese örnek olarak alınabilir. 2015 yılında ihracatı arttırmaya yönelik Devlet Programları kabul edildiğinde, Türkmenistan bin 451,7 ton domates ihraç etti. 2020 yılı itibariyle rakam 37 bin 750.1 tona yükseldi ve 2.501,6 oranında büyüme hızı yakalandı. Alışılagelmiş ürünün ihracatında bu denli büyüme hızı yakalanmasını tesadüf veya şans faktörüyle açıklamak mümkün değildir. Bu, belirlenen büyük ve iddialı hedefe ulaşma göstergesidir.
Hükümet, seraların inşasına yönelik krediler tahsis ederek özel tarım üreticilerini destekledi. Büyük sera kompleksleri artık sadece domates yetiştirmekle kalmıyor, aynı zamanda vitamin açısından zengin çeşitli ürünleri yetiştiriyorlar.
Bu tarım sektörünün hızla gelişmesi sonucunda girişimciler çeşitli alanlarda deney yapma olanağına sahiptirler. Girişimciler seralarda egzotik meyve ve sebze çeşitleri yetiştiriyorlar. Bu nedenle, Türkmenistan'daki birçok büyük tarım üreticisi, iç pazara büyük miktarlarda muz tedarik etmektedirler.
Bugün Türkmenistanlı girişimciler, tüketim mallarının neredeyse tüm çeşitlerini üretmektedirler. Girişimciler, yabancı üreticilerle başarıyla mücadele ediyorlar ve piyasalardaki değişimlere hızlı tepki veriyorlar.
Koronavirüs salgınının dünya çapında yayılmasından kısa bir süre sonra onlarca yerli üretici antiseptik ve dezenfektan ürünlerini üretmeye başladı. Daha önce Türkmenistan'da bu ürunlerin yalnızca birkaç çesidi bulunmaktaydı. Talebin artması, Türkmenistan ozel sektörünün esnekliğini yansıtan arzda hızlı bir artışa yol açtı.
İhracatın büyümesi ve ithal ikameci mal stratejisi sayesinde Türkmenistan bugün yeni zirvelere ulaştı. Türkmenistan, bu adımı atarak bir sonraki endüstriyel gelişim aşamasına giriyor. Bu aşamada Türkmenistan'ı neler bekliyor? 2020 yılının sonu ve 2021 yılının başındaki gelişmeler, önümüzdeki yıllarda ithal malların yerini alacak olan tüketim elektroniğinin Türkmenistan'da hızla hayata geçirileceğini gösteriyor.Türkmenistan'ın kamu ve özel işletmelerinin ürettikleri televizyon, tablet ve bilgisayarlarının ilk partisi piyasaya sürülüyor. Bizler, yerli elektonik sektörünün doğumuna şahit olduk ve önümüzdeki birkaç yıl içerisinde palazlanarak gelişmesine şahit olacağız.
Kaynak: ORIENT.tm, 27.01.2021
