Türkmenistan, dünyada yaşanan zorlu koşullara rağmen, Bağımsızlığının 30. Yıldönümünü sosyo-ekonomik kalkınmada elde ettiği başarılı sonuçlarla karşılıyor. Türkmenistan Devlet İstatistik Komitesi'nin verilerine göre, ana makroekonomik gösterge olan Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) yılın ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6,2 büyüdü. Sürdürülebilir ekonomik büyüme, yatırım faaliyetleri, iç ve dış ticaretteki pozitif büyüme, talep ve tüketimin olumlu gelişimi ile sağlanmaktadır.
2021'in ilk yarısında, hane başına ortalama harcama geçen yılın aynı dönemine göre ayda ortalama yüzde 12,2 arttı. Nüfusun harcamalarının büyük bir kısmı (yüzde 89,6) günlük tüketim malları ve çeşitli hizmet ücretleri için harcandı. Perakende sektörünün yapısı, ekonominin devlet dışı sektörünün güçlendiğini göstermektedir. Bu sektörde devletin payı yüzde 7,2 iken, özel sektörün payı yüzde 92,8'e tekabül etti.
Tarım sektöründe elde edilen sonuçlar da Türkmenistan'ın piyasa ekonomisinin oluşumunda büyük adımlar attığını kanıtlamaktadır. Tarım sektörünün Türkmenistan GSYİH'si içindeki payı yüzde 9 oldu. Bu yıl 1 milyon 485 bin 400 ton tahıl hasadı yapıldı. Sebze, bahçe ve meyve mahsullerinin üretimi de artmakta ve tarım ürünlerinin büyüme hızı esas olarak özel çiftlikler aracılığıyla sağlanmaktadır.
Elverişli coğrafi konumundan ve gelişmiş ulaşım ve iletişim kompleksinden yararlanan Türkmenistan, ülke bütçesine döviz fonlarının akışını arttırmaya yardımcı olan transit geçiş imkanından da yararlanıyor. Örneğin, 2021 yılının ocak-haziran aylarını kapsayan döneminde Türkmenistan üzerinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 57 oranında daha fazla kargo taşındı.
Dış ticaret cirosunda da olumlu gelişmeler kaydediliyor, dış ticaret hacmi 2020 yılının ilgili dönemine göre yüzde 6,7 arttı. Pozitif ticaret dengesi 1 milyar 301 milyon 900 bin ABD doları oldu.
Milli ihracat yüzde 12,1 oranında arttı, akaryakıt ve enerji kompleksi haricindeki diğer ürünlerin ihracattaki payı yükseldi. Akaryakıt ve enerji kompleksinin değerlendirilmediği ihrac hacmi yüzde 63,3 artarak, 787 milyon 800 bin ABD dolarına tekabül etti. Bu yılın ilk yarısında 62 bin 600 ton ağırlığinda ve 72 milyon ABD doları değerinde sebze ihraç edildi. Bu rakam, 2020 yılının aynı dönemine göre sırasıyla yüzde 109,4 ve yüzde 99 daha fazladır. 2021 yılının ocak-haziran aylarında ithalat miktarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,4 azaldı. Bu sonuçların tamamı, ithal ikame malların ve ihracata yönelik malların üretiminin güçlendirilmesine ilişkin Milli programların uygulanması ile ilgilidir.
Türkmenistan'ın sürdürülebilir ekonomik gelişimi, Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük üç derecelendirme kuruluşundan olan Fitch Ratings'in Türkmenistan'a kısa vadeli B ve uzun vadeli B + istikrarlı göstergelerini vermesine neden oldu.
Bu yıl Türkmenistan, Türkmenistan-Çin doğalgaz boru hattını inşasına ve Galkınış doğalgaz sahasını geliştirmeye yönelik Çin'e olan kredi borcunu tamamen ödeyerek, geri ödeme kabiliyetini kanıtladı.
Son 30 yılda, uluslararası derecelendirme kuruluşlarının dünyada yaşanan durumlar, yatırımcılar ve finansal piyasalar üzerindeki etkisi istikrarlı bir şekilde artmakta, bu da sadece önemli bir ekonomik durum değil, aynı zamanda Türkmenistan'ın yatırım çekiciliğini ve küresel ekonomik rolünü etkileyen siyasi bir duruma dönüşmektedir.
Ogulgözel Recepova
Bu makale ilk olarak 02.09.2021 tarihinde Türkmenistan: Altın Asır e-gazetesinde yayımlandı.
