Bağımsız Türkmenistan’ın Tarafsızlık statüsü, askeri kuruluşlar dışında tüm uluslararası kuruluşlara dahil olma hakkı ve fırsatı sağlıyor. Türkmenistan, son on yılda çeşitli küresel meselelerin çözümlerine katılarak, bu fırsattan etkin bir şekilde yararlanmaktadır. Örneğin, Türkmenistan Bağımsız Devletler Topluluğu’na (BDT) gözlemci statüsünde katılıyor, ancak bu durum BDT çalışmalarında aktif bir şekilde yer almasına hiçbir engel teşkil etmiyor.
Türkmenistan’ın bu yılın kasım ayında yapılması planlanan Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) Devlet Başkanları Zirvesi’ne davet edilmesi baştaTürkmenistan’ın Orta Asya ve Orta Doğu bölgelerinin uluslararası meselelerindeki rolünün arttığına ve komşu ülkeler ile ekonomik bağları pekiştirdiğine dair bir işarettir.
Türkiye, Bağımsızlık yıllarında Türkmenistan’ın başlıca ekonomik ortaklarından biridir. Ancak son yıllarda Türkmenistan’ın diğer Türk Konseyi üyeleri Özbekistan, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgız Cumhuriyeti ile olan ekonomik ilişkileri de önemli ölçüde pekiştirildi. Örneğin, sadece son yıllarda Türkmenistan ile Özbekistan arasındaki ticaret hacmi 3 katına çıktı.
Türk Konseyi üye ülkeleri arasında ulaşım ve lojistik ilişkilerin pekiştirilmesi ve geliştirilmesi konuları özel öneme sahiptir. Türkemizstan’ın birçok lojistik zincirde kilit rolü bulunuyor. Konsey üyelerinin yürürttüğü ve Türkmenistan’ın iştirak etmediği projelerin büyük bir kısmının uygulanması konusunda zorluklar ile yüz yüze geliniyor. Bu projeler, Türkmenistan’dan Batı ve Doğu’ya, özellikle Türkmen doğalgazının nakledildiği doğalgaz boru hatları, Türkmenistan üzerinden geçen demiryolu ve karayolu koridorlarından ibarettir. Halihazırda başarı ile uygulanan ‘’Bir Kuşak-Bir Yol’’ projesinin güzergahı tüm Türk Konseyi üye ülkelerin üzerinden geçmektedir. Bu projenin başarı ile uygulanmasının yolu, çözümlerin birlikte ele alınması ve kabul edilmesinden geçmektedir.
Ulaşım ve lojistik, ithalat ve ihracat meseleleri Türkmenistan tarafından Hazar Denizi’ne üye ülkeleri ve Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) kapsamında çözüme kavuşturuluyor. Bu meselelerin Orta Asya bölgesindeki tüm ülkelerin bölgelerarası ilişkileri çözmesi açısından önemli olduğunu belirtmek gerekir. Söz konusu kuruluşlar ile birlikte Türk Konseyi de çözümlerin hızlandırılmasına olumlu katkı sağlıyor. Türkmenistan da diğer ülkelerin çıkarlarına zarar vermeksizin, tüm bölgede karşılıklı yarar sağlayan anlaşmalar öneriyor.
Ekonomik, ulaşım, lojistik alanlardaki ilişkilerden başka da, ortak kültürel değerler Türk Konseyi açısından büyük önem arz ediyor. Halihazırda kültürel bağlar Türk Konseyi’nin temelini oluşturuyor. Tüm Türk Konseyi halklarının ve Türkmenistan’ın ortak tarihi, dili, örf ve adetleri bulunmaktadır. Bu değerlerin korunması ve geliştirilmesi ancak ortak çabalar ile mümkündür. Bu durum, ortak Türki ilişkilerinin önemli olduğu anlamına gelmektedir.
Türk Konseyi’nin hiçbir askeri amacının bulunmadığı ve hiçbir yapıya yönelik olmadığının altı çizilmesi gerekir. Konsey, ülkeler arasında karşılıklı güven ve ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesinde bir platform görevi görmektedir. Bu yüzden Türkmenistan’ın Türk Konseyi’ne şimdilik gözlemci statüsü ile katılma kararı isabetli ve gelecek için umut vericidir.
Mark Nazarov
Bu makale ilk olarak Gündogar News haber sitesinde 14.10.2021 tarihinde yayımlandı.
