Tarım sektörünün toplamı yaklaşık olarak 3,49 trilyon ABD dolarına tekabül etmektedir ve bu oran ile tarım sektörü, küresel ekonomide yüzde 3,4’lük bir paya sahiptir. Teknolojinin her alanda hayatımızı etkilediği bir dönemde tarımda da teknoloji yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Bu teknoloji kullanımı aslında tarım sektörünün dünya ekonomisinde aldığı payın da değişimini beraberinde getirmiştir. Küresel piyasada tarımın aldığı pay düşse de, üretim artışı ile birçok ülkenin önemli ihracat kalemini oluşturmaktadır. Yani teknoloji kullanımı daha az sayıda kişinin tarımsal alanlarda istihdam edilmesine olanak sağlarken, verimi de büyük oranda arttırmıştır.
Tarım, 1,5 trilyon ABD doları ticaret hacmiyle birçok ülkenin ana ihracat kalemini oluşturmaktadır. Aynı şekilde tarım ürünleri pek çok kişinin temel geçim kaynağını oluşturmaktadır. Çin, ABD, Rusya, Brezilya, Arjantin ve Türkiye gibi ülkeler tarımsal üretimde öne çıkmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler de teknoloji, verim ve eğitim eksikliğini gidererek, istenilen üretim seviyesi yakalamaya çalışmaktadır.
Araştırmalara göre, 2050 yılında dünyanın gıda ihtiyacı yüzde 70 oranında artacaktır. Bu durumda ülkelerin tarımsal olarak kendi kendilerine yeter durumda olmaları gerekmektedir. Bunun için de son teknolojilerin tarımda kullanımı arttırılmalıdır. Huawei’nin Akıllı Tarım Piyasa Araştırması’na göre, 2015 yılında 13,7 milyar ABD doları olan dünya akıllı tarım pazarı, 2021 sonunda 30 milyar ABD dolarına yükselmesi beklenmektedir. Artan ihtiyacı karşılamak için, akıllı tarım olarak ifade edilen yapay zeka tabanlı teknolojiler tarımda yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır.
Yapay zeka teknolojileri ile tarımda verimliliğin arttırılması ve daha sağlıklı besinlerin üretilmesi hedeflenmektedir. Dijital tarım, nesnelerin interneti ile inovatif bir şekilde gelişirken, ekimden sulamaya, hastalıkla mücadeleden iklim önlemlerine kadar birçok alanda fayda sağlayacak tarımsal teknolojilerin kullanımını olanaklı kılmaktadır. Otonom robotlar ve drone, sensörler ve nesnelerin interneti bu teknolojinin bileşenlerini oluşturmaktadır.
Tarımda yapay zeka uygulamalarını birçok gruba ayırmak mümkündür. Bunlardan başlıcaları analitik tahmin, toprak ve ürün izleme, tarımsal robotlardır.
Bugün yeni yeni geliştirilen tarımsal robotların kullanılması için çalışmaların devam ettiği görülmektedir. Tarım sektöründeki robot uygulamaları açık alan ve kapalı alan robotları olarak sınıflandırmak mümkündür. Daha çok gıda sektöründe kullanılan kapalı alan robotlarına karşın açık alan robotları, tarımın en son teknolojilerini içermektedir. Kamera, sensör ve navigasyon gibi donanımlara sahiptir. Daha çok meyve ve sebze hasadında kullanılan bu robotlar, hasadı otomatik olarak işleme özelliğine de sahiptir. Hasat robotlarına ek olarak ekim-dikim, sulama, budama, ilaçlama, mera ve silaj robotları da açık alan robotları arasında yer almaktadır.
Türkmenistan da son günlerde geleneksel yöntemler ile günümüz teknolojisini birleştirerek, tarım sektörünün verimini arttırmak için politikalar yürütmektedir. İklim değişikliklerinin etkilerini azaltmak ve su kaynaklarını yönetimi konusunda Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ile beraber projeler yürütmektedir.
Türkmenistan'da tarım sektörünün dijital sektöre aktarılması, hassas tarım sistemleri ve gelişmiş tarım tekniklerinin uygulanması, uygun iş fırsatlarının oluşturulması, tarımda el emeği kullanımının azaltılması ve verimliliğin arttırılması hedeflenmektedir. Devlet ile beraber birçok özel şirket de tarım faaliyetlerinde son teknolojileri kullanarak, zamandan ve enerjiden tasarruf etmektedirler.
Nurmurat Mommayev,
Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Doktora Adayı, İstanbul, Türkiye
