Sürdürülebilir çevre ve küresel ısınmaya karşı dünya genelinde bilinçlenme artmaktadır. Fosil yakıtların yerine yenilenebilir enerjinin geçecegi varsayılmaktadır. Yıllarca süren teknolojik ilerleme, yatırımlar ve küresel iklim taahhütlerinden sonra bile küresel enerji tüketiminin %85'i hala fosil yakıtlardan elde edilmektedir. Bu rakam bize enerji elde etmek için hala fosil yakıtlara ihtiyacımız olduğunu göstermektedir. Fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçiş sadece çok pahalı değil, aynı zamanda ekonomik dönüşüm de gerektirmektedir.
Yenilenebilir enerjinin fosil yakıtların yerini alması için, en az üç şeyin aynı anda olması gerekmektedir.
- temiz olması;
- uygun maliyetli olması;
- güvenilir olması.
Günümüzde hiçbir yenilenebilir enerji bu üş koşulu aynı anda karşılamamaktadır. Mesela güneş ve rüzgar enerjileri temiz olsalar da, hatta bazı ülkeler için uygun fiyata elde edilmeleri mümkünse de hava koşullarına bağlı oldukları için güvenli değillerdir. Rüzgarın esmediği ve havanın bulutlu olduğu zamanlar enerji elde edilememektedir. Dünyanın çekirdeğinden çıkarılan jeotermal enerji pahalıdır. Hidroelektrik sadece dağları ve bol yağış alan ülkelerde mevcuttur.
Yenilenebilir kaynaklar fosil yakıtlardan daha düşük enerji yoğunluğuna sahip olduğundan, aynı miktarda enerji üretmek için çok fazla araziye ihtiyaç vardır. Çokça örneği verildiği şekilde İstanbul’a güç sağlamak için, güneş panelleriyle kaplı İstanbul'un yedi katı büyüklüğünde bir alan gerekir.
Fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçiş, büyük miktarda yeraltı kaynağının çıkarılmasını ve hareket ettirilmesini gerektirecektir. Elektrikli bir araç için, geleneksel bir arabadan altı kat daha fazla (yaklaşık 100 kilo) bakır gerektir. Bu aracın ayrıca lityum, nikel ve kobalt dahil 61 farklı metale ihtiyacı vardır.
Ayrıca enerji geçişi yeni ortaklıklar ve ittifaklar gerektirecektir. Yani uluslararası işbirliklerinin arttırılması elzemdir. Çünkü yenilenebilir enerjiye geçiş için gerekli maden kaynakları coğrafi olarak farklı farklı bölgelerde yoğunlaşmıştır.
Sonuç olarak, birkaç on yıl için fosil yakıtlara olan talebin devam edeceği beklenmektedir. Ayrıca endüstriyel kullanım, deniz ve hava taşımacılığı için yenilenebilir temiz enerji çözümü görünürde mevcut değildir. Bu da bize küresel tedarik zincirinde fosil yakıtların önemini göstermektedir.
Nurmurat Mommayev,
Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Doktora Adayı, İstanbul, Türkiye
