Elektrik ulaglary soňky ýyllarda dünýä ulag pudagyna giňden ornap başlady we bu tendensiýa nebite bolan talaba uly täsirini ýetirýär. Hasaplamalara görä, dünýäde her gün 102 million barrel nebit sarp edilýär. Bu ägirt uly mukdaryň 45 million barreli ulag ýangyçlary üçin çig mal bolup durýar. Şeýle-de bolsa, elektrik ulaglary bu deňagramlylygyň üýtgemegine sebäp bolýan faktora öwrülip başlady. Gözleglere görä, häzirki wagtda elektrik ulaglary nebite bolan talabyň günde ortaça 2 million barrel azalmagyna sebäp bolýar.
Elektrik ulaglarynyň bu talaby azaltmak mümkinçiligi geljekde nebite bolan talabyň nähili boljakdygy barada möhüm maglumatlary görkezýär. “Bloomberg New Energy Finans” (BNEF) tarapyndan berlen çaklamalara görä, ulaga bolan isleg 2027-nji ýylda iň ýokary derejä ýeter. 2027-nji ýyldan başlap elektrik ulaglarynyň giňden ýaýramagy bilen ulag ýangyjyna bolan talap kem-kemden azalar. 2040-njy ýyla çenli ulag ýangyjyna bolan talabyň 35 million barrele çenli azalmagyna garaşylýar.
Bu ýagdaýlar diňe bir ulag pudagyna däl, eýsem energiýa pudagyna-da uly täsirini ýetirýär. Elektrik ulaglarynyň ýaýramagy bilen energiýa öndürmek we paýlamak boýunça täze düzgünler talap edilip bilner. Şeýle-de bolsa, elektrik ulaglarynyň ekologiýa taýdan arassa we durnukly alternatiwany hödürlemegi, howanyň hapalanmagy we parnik gazlarynyň zyňyndylary ýaly möhüm ekologiýa meselelerini azaltmaga kömek edip biler.
Elektrik ulaglarynyň giňden ýaýramagy awtoulag öndürijileri, energiýa kompaniýalary we käbir döwletler üçin täze mümkinçilikleri we kynçylyklary döredýär. Adaty awtoulag öndürijileri elektrik ulagy bazarynda bäsdeşlik etmek üçin täze tehnologiýalara maýa goýmaly bolsa-da, energiýa kompaniýalary energiýa öndürmek we elektrik ulaglary üçin gerekli bolan infrastruktura üstünde işlemeli bolýarlar. Hökümetler höweslendirmek we düzgünleşdirmek hem-de elektrik ulaglarynyň ýaýramagyny goldamak arkaly durnukly ulag geljegine goşant goşup bilerler.
Netijede, elektrik ulaglary dünýäde nebite bolan islege täsir edip, ulag we energiýa pudaklarynda özgerişleri çaltlandyrýar. Bu özgeriş daşky gurşawyň durnuklylygy we energiýa garaşsyzlygy ýaly möhüm maksatlara ýetmekde wajyp orun eýeläp biler.
Nurmyrat Mommaýew,
Türkiýäniň Stambul şäherinde ýerleşýän Marmara uniwersitetiniň Syýasat ylymlary we halkara gatnaşyklar bölüminiň doktoranty
